Musea en digitalisering:

het laatste nieuws

Regeljerechten.nl helpt erfgoedorganisaties die geen experts zijn in auteursrecht. Met het online beslismodel krijg je snel antwoord op vragen als: ‘Mag ik deze foto online zetten? En waar moet ik dan op letten?’ De tool is helemaal bijgewerkt volgens de meest recente wetten en regels.

Digitaal erfgoed dreigt verloren te gaan door stijgende opslagkosten en beperkte expertise bij erfgoedorganisaties. Een verkenning van VHIC in opdracht van het Netwerk Digitaal Erfgoed bracht deze uitdagingen in kaart. Een nieuwe collegagroep werkt aan oplossingen en de eerste basismaatregelen zijn beschikbaar. In dit artikel vind je concrete stappen waarmee je direct aan de slag kunt.

De snelle opkomst van Artificiële Intelligentie (AI) stelt de culturele en creatieve sector voor nieuwe vragen. Wat betekenen deze technologische ontwikkelingen voor kunst, creativiteit en het werk van makers? Om dat te onderzoeken is de Raad voor Cultuur een adviestraject gestart over de impact van AI op de sector.

Cybercriminelen weten ook culturele organisaties te vinden. Het is dus van essentieel belang dat we de cyberveiligheid in de sector optimaliseren. DEN ontwikkelde daarom samen met de deskundigen van adviesbureau TwynstraGudde het Stappenplan Cyberveiligheid.

Erfgoedinstellingen kunnen hun websites verbeteren met de geüpdatete Gedragsprofielen Digitaal Erfgoed. De gids ‘Zoek, beleef, creëer en bewonder’ beschrijft acht veelvoorkomende online gedragingen van gebruikers en helpt zo bij het maken van websites, apps en andere publiekstoepassingen met digitaal erfgoed. De vernieuwde versie sluit aan bij de nieuwste digitale ontwikkelingen en praktijkervaringen en bevat suggesties voor passende functionaliteiten.

De digitally ambitious zijn nieuwe kennispartners binnen de Museumvereniging: de digitale “oren en ogen” van de museumsector. Je bent op de hoogte van de laatste ontwikkelingen, de nieuwste digitale technologieën en hebt een neus voor innovatie.

Deze kennispartners houden de Digitale Wegwijzer (lancering medio januari) samen met de Museumvereniging actueel en dragen zo een steentje bij aan een toekomstbestendige museumsector. Dankzij jou kunnen musea blijven doen waar ze goed in zijn: erfgoed delen. Ook in een snel veranderende wereld.

Hoe werkt het?
Het kennispartnerschap wordt voorgezeten door Aylin Beijersbergen, beleidsmedewerker Museumvereniging. De digitally ambitious communiceren via de DEN Community Platform om doorlopend in contact en op de hoogte te blijven. De voorzitter actualiseert de Digitale Wegwijzer, op basis van de updates die gedeeld worden in het online platform. Denk aan toevoegen van (inter)nationale en (sector overstijgende) best practices en hulpmiddelen. Eén keer per kwartaal worden de thema’s in de wegwijzer inhoudelijk bijgewerkt door afgevaardigden van de digitally ambitious. De werkgroep Digitalisering & Innovatie heeft een uitvoeringsagenda bij de wegwijzer opgesteld, die als basis dient voor de digitally ambitious.

Daarnaast faciliteert de Museumvereniging twee keer per jaar een digitally ambitious meet-up: een netwerkbijeenkomst voor de kennispartners met een inspirerend inhoudelijk programma.

Wie ben jij?
Je werkt in een museum of andere culturele instelling of bent juist werkzaam in de digitale sector.

Stap je in?
Meld je aan via abeijersbergen@museumvereniging.nl en word digitale kennispartner!

Het Victoria & Albert Museum (V&A) is ’s werelds grootste museum voor toegepaste kunst. Maar hoe vertaal je die naar een ervaring die kinderen van 10 tot 14 jaar aanspreekt? De oplossing werd gevonden in ‘Mused’, een op maat gemaakt online platform. Met interactieve quizzen, DIY-projecten en blogs over populaire cultuuriconen zoals Harry Styles en Barbie, sluit ‘Mused’ aan bij de interesses van jongeren, terwijl het hen subtiel kennis laat maken met de rijke collectie van het V&A.

Netwerk Digitaal Erfgoed is gestart met verschillende datawerkplaatsen om je erfgoedinformatie tot een hoger niveau te tillen. De ondersteuning biedt een breed scala aan diensten: van het analyseren van de mate van vervuiling tot het vervangen van je eigen trefwoorden door termen die verbinding met andere collecties mogelijk maken. Dit alles wordt in de bredere context geplaatst: wie wil je bereiken met je digitale collectie?

Met dank aan de werkgroep Digitalisering & Innovatie, brengen we in de digitale wegwijzer samen met de digitally ambitious – professionals uit zowel het museale- als het digitale werkveld – in kaart wat digitale transformatie betekent voor de museumsector. We bouwen voort op de inzichten van Netwerk Digitaal Erfgoed (NDE) en DEN, kennisinstituut voor cultuur & digitale transformatie.

Laagdrempelige kennisdeling is het doel: van elkaar leren en niet opnieuw het wiel uitvinden. We voeden je met achtergrondinformatie en nieuwe inzichten en bieden je handige toolkits om zelf mee aan de slag te gaan.

Dit hebben we verdeeld over drie onderwerpen: digitaal collectiebeheer, digitale interactie en digitale bedrijfsvoering.

Ieder onderwerp focust op de belangrijkste ontwikkelingen die op hun beurt weer voorzien van zijn van best practices; succesvolle projecten en bewezen strategieën van musea die je voorgingen. Het zijn geen kant-en-klare oplossingen, maar waardevolle inzichten en inspiratiebronnen.

De digitale wegwijzer wordt bovendien doorlopend up to date gehouden, waardoor je altijd op de hoogte bent van actuele ontwikkelingen voor jouw praktijk.

Steeds meer mensen willen erfgoed digitaal kunnen vinden. Om dat mogelijk te maken, werkt de erfgoedsector hard aan het toegankelijk maken van haar collectiedata. Zodra die informatie publiek wordt gedeeld, gelden nieuwe eisen aan de kwaliteit. De publicatie ‘Grip op je data’ laat zien hoe de kwaliteit van collectiedata in kaart kan worden gebracht.

Subsidiegevers en financiers, dataproducenten en depotgevers, consumenten en andere gebruikers moeten erop kunnen vertrouwen dat organisaties digitale collecties voor de lange termijn veiligstellen. Met een gecertificeerd archief bewijs je deze betrouwbaarheid. De Wegwijzer Certificering helpt hierbij en richt zich op CoreTrustSeal-certificering, wereldwijd de meest gebruikte standaard voor betrouwbare digitale archieven.

Verdwaald geraakt in het financieringsmoeras? Je bent niet de enige die tegen moeilijkheden aanloopt in de zoektocht naar een geschikte financiering. De Museum Financieringswijzer helpt je bij het vinden van relevante subsidies en leningen voor jouw museum. Op basis van jouw ambitie, locatie en situatie vind je een overzicht van actuele en aankomende financieringsmogelijkheden op het gebied van duurzaamheid en digitalisering.

Hoe AVG-proof is jouw organisatie?

DEN merkt op dat veel culturele organisaties vragen hebben over privacy en de AVG (Algemene verordening gegevensbescherming). Wat kun je doen om de grip op je gegevens te versterken, ook als je te maken hebt met AI-tools of afhankelijk bent van grote techbedrijven? DEN deelt kennis om dit makkelijker te maken:
✔️ Praktische tips voor AVG-proof werken
✔️ Tools om privacybeleid binnen je organisatie op de kaart te zetten
✔️ Specifieke ondersteuning voor culturele instellingen

Museale beheerders van de rijkscollectie (rijksmusea) moeten blijven investeren in de cyberveiligheid. De meerderheid heeft al maatregelen getroffen om zich te beschermen tegen cyberdreigingen.

Toch is het belangrijk dat zaken als actuele informatiebeveiliging en opleiding en bewustwording van medewerkers continu aandacht krijgen, willen musea weerbaar zijn en blijven voor cyberdreigingen. Dat stelt de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed in een factsheet over de cyberveiligheid bij rijksmusea.

Bij het digitaliseren en registreren van collecties is het toevoegen van termen essentieel – of het nu gaat om objectsoorten, materialen of makers. Maar welke termen kies je? En waar vind je ze? Een nieuwe factsheet van Erfgoedhuis Zuid-Holland wijst je de weg bij het gebruik van terminologiebronnen.

Uit een onderzoek van DEN in 2023 bleek dat 3 op de 10 culturele organisaties de afgelopen 3 jaar te maken hebben gehad met een cyberincident. De CyberVeilig Check voor culturele instellingen helpt je door middel van een actielijst met begrijpelijke instructies om -vandaag nog- je basisbeveiliging op orde te brengen. Dus, ga vandaag nog aan de slag en kijk snel waar de basisbeveiliging van jouw museum beter kan.

Frans Hals Museum en Teylers Museum werken samen aan een Online Museumplatform. Dit platform stelt musea in staat een website te creëren en te onderhouden, en is ontstaan vanuit het besef dat museum websites vrijwel dezelfde functionaliteiten hebben en dezelfde interactiepatronen kennen.

In een steeds digitalere wereld is het van essentieel belang dat iedereen toegang heeft tot informatie en diensten. Ook in de culturele sector. De Europese Unie en Nederland vinden dit ook. Vanaf juni 2025 gaat de European Accesibiltiy Act in. Hiervoor worden o.a. websites met ticketshops (dus ook die van culturele instellingen) verplicht om te voldoen aan toegankelijkheidseisen. Tijd om aan de slag te gaan!

De Museumvereniging is partner van Samen Digitaal Veilig, een initiatief van branche- en beroepsorganisaties in samenwerking met MKB-Nederland en met steun van ministeries van Justitie en Veiligheid en Economische Zaken. Als partner van Samen Digitaal Veilig zetten we ons als Museumvereniging in voor een digitaal veilige en weerbare sector.

Met Samen Digitaal Veilig kan je als museum kosteloos de eerste stappen zetten om digitaal veiliger te worden door middel van een startpakket. Hierin krijg je acht trainingsvideo’s voor medewerkers, veiligheidsvragenlijsten en een leverancierscheck. Het resultaat wordt gepresenteerd op een overzichtelijk veiligheidsdashboard. Daardoor heb je als museum direct een goed beeld van hoe digitaal veilig je bent. Hierbij is er ook een vrijblijvende optie om te upgraden naar een NIS2 abonnement om een aantoonbaar cybersercurityniveau te halen

Wil je je collectie online delen met een breed publiek? De digitaal-erfgoed-coaches van de provinciale erfgoedhuizen helpen het hele erfgoedveld vooruit – van historische verenigingen tot musea en archieven. Ze adviseren over collectie-informatiesystemen, auteursrechten, online zichtbaarheid en meer, via persoonlijk advies en cursussen.

In onze kennisbank houden we een overzicht bij van alle belangrijke wet- en regelgeving voor musea op het gebied van digitalisering.

Als je werken van anderen wilt delen, heb je te maken met auteursrechten. Bijvoorbeeld bij het ontsluiten van (digitale) collecties. Weet jij met welke rechten je te maken hebt?

De werkgroep Digitale Transformatie van NEMO heeft een nieuw rapport gepubliceerd. Ontdek hoe musea online en offline publieksmeting kunnen integreren om betekenisvolle bezoekerservaringen te creëren met onze nieuwste publicatie.

De publicatie behandelt drie hoofddoelen:

1. Het verdiepen van het begrip van de behoeften, motivaties, besluitvormingsprocessen en verwachtingen van digitaal publiek.
2. Het presenteren van een systematische aanpak voor het meten van zowel digitaal als fysiek publiek, zodat musea zinvolle onderzoekspraktijken en strategieën kunnen ontwikkelen.
3. Het bieden van gedetailleerde methodologieën uit 8 goede praktijkvoorbeelden uit heel Europa, waarin wordt getoond hoe musea met succes gezamenlijke metingen van digitaal en fysiek publiek uitvoeren.

Op pagina 44 vind je een praktische roadmap die musea van alle formaten begeleidt bij het integreren van Digital Audience Measurement (DAM) in hun werkwijze.

The publication offers an actionable framework for reimagining the museum experience. It introduces the Holistic Visitor Journey Model, a comprehensive approach that integrates physical, digital, and emotional elements to enhance audience engagement and foster deeper connections with communities.

Future Museum is a project by MUSEUM BOOSTER, a Vienna-based agency focused on innovation and digital transformation in museums. It is a unique research platform aimed at helping museums apply cutting-edge know-how in their strategic planning. With the input of leading applied research organisations, the Future Museum community, formed of museums and cultural leaders, public authorities, and innovators, comes together in the exchange of ideas, experiences, and benchmarks.