Musea en duurzaamheid: het laatste nieuws

De werkgroep Duurzaamheid & Musea presenteert een adviesrapport aan de Museumvereniging met daarin de bevindingen uit het veld, de stappen die gezet moeten worden en met wie.

Het Platform Duurzame Cultuursector (waar de Museumvereniging ook zitting in neemt) heeft een reactie ingediend op het ontwerp-Klimaatplan 2025-2035*. We zijn positief over de nadruk die gelegd wordt op klimaatrechtvaardigheid, en de erkenning dat gedragsverandering een essentieel onderdeel is om de transitie te laten slagen. Daarnaast steunen we de heldere boodschap dat het klimaatbeleid dichter bij de leef- en belevingswereld van inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties moet komen te staan zodat betrokkenheid en eigenaarschap worden vergroot.

Op een aantal onderwerpen zien wij echter mogelijkheden tot aanscherping en verbetering. Dit lees je in onze gezamenlijke reactie.

* Het kabinet maakt iedere vijf jaar een Klimaatplan gericht op het halen van de nationale klimaatdoelen. Dit is vastgelegd in de Klimaatwet. Dit Klimaatplan laat zien hoe Nederland op koers kan komen om in 2050 klimaatneutraal te worden. De focus van het plan ligt op wat we samen de komende tien jaar gaan doen om dit te bereiken.

Het adviesrapport Duurzaamheid & Musea benadrukt de rol van musea in het versnellen van de verduurzaming van de museumsector en de samenleving. De overheid speelt hierbij een essentiële rol. Het is cruciaal dat kunst en cultuur op het hoogste niveau erkend worden als een fundamentele schakel voor effectieve en rechtvaardige klimaatactie.

De Museumvereniging onderschrijft daarom de oproep van Julie’s Bicycle en Climate Heritage Network aan de onderhandelaars van COP29 (en hierna COP30 in Bélem, Brazilië) om de rol van de cultuursector te prioriteren in het internationale klimaatbeleid. Ondanks het potentieel wordt cultuur nog steeds niet formeel erkend in het UNFCCC-klimaatbeleid en de planning. De Museumvereniging gelooft in de kracht van musea om klimaatactie te versnellen. Jij toch ook? Voeg jouw stem toe!

ATLAS heeft een interactief platform gelanceerd: ATLAS the Huddle. ATLAS is opgebouwd uit vier dossiers: Kunstenaar (collectie), Tentoonstellingen, Publiek en Gebouw. Per onderdeel vind je op ATLAS verschillende best practices, handige bronnen en nuttige tools. Het community platform is ingedeeld in verschillende groepen. Hier kun je direct in contact komen met collega’s van andere instellingen en vragen stellen of tips delen!

Musea zijn nauw verbonden met de maatschappij en voelen de urgentie en verantwoordelijkheid om bewustwording te creëren voor verduurzaming. Daarom werd in 2023 mede door de Museumvereniging een kennisplatform voor verduurzaming van de culturele sector opgezet.

ACTIE bestaat uit 5 pijlers: verduurzamen van Accommodaties en omgeving, Communicatie en bewustwording van het publiek, Transport en reisbewegingen, Interne bedrijfsvoering en Externe partners en sponsoring.

Het platform dient als een centraal punt voor kennisuitwisseling in de sector, zodat niemand het wiel opnieuw hoeft uit te vinden. Door te laten zien wat kan, kunnen echte resultaten behaald worden. Juist door samen te werken, best practices en informatie te delen, kunnen we grote stappen vooruitzetten en het proces versnellen.

Bijdragen? Deel je best practices en tips door te mailen naar actie@museumvereniging.nl of vul het contactformulier op de ACTIE website in.

Het Fashion for Good Museum sloot onlangs de deuren en deelt daarom een afsluitend rapport waarin alle lessen en inzichten van de afgelopen zes jaar publiekelijk worden gedeeld. Fashion for Good blijft zich echter wel inzetten voor een duurzame mode-industrie middels hun Innovatie Platform. Dit afsluitende Museum rapport biedt een reflectie op de missie van het museum, met waardevolle inzichten en belangrijke mijlpalen, zoals het bereiken van 115.000 bezoekers en het opbouwen van een online community van meer dan 250.000 volgers. Met het oog op transparantie en samenwerking zijn deze laatste reflecties nu voor iedereen toegankelijk, inclusief tools en educatieve programma’s die gratis kunnen worden gedownload.

Vanaf 1 januari 2025 wijzen de grootste gemeenten van Nederland een stadsgebied aan waar geen vervuilende bestelbussen en vrachtwagens meer mogen rijden. Hiermee willen gemeenten de fijnstof en CO2-uitstoot in de steden verminderen. Dat gebied noemen we dan een zero-emissiezone (ZE-zone).

Bevind jouw museum zich binnen een ZE-zone? Dan heeft dit gevolgen voor het transport met bestelauto’s en vrachtwagens. Controleer op tijd of jij met een ZE-zone te maken krijgt om een boete te voorkomen.

In deze reeks spreken we met inspirerende mensen en organisaties die zich inzetten voor duurzaamheid in de museumsector en die een bijdrage leveren aan ACTIE als Cultuur. In het tweede interview gaan we in gesprek met oud-medewerkers van het onlangs gesloten museum Fashion for Good. Hester Mauduit, Alyxandra Westwood en Sophie van Duren vertellen over het museum dat in 2018 haar deuren opende als interactieve experience en het publiek én de sector, ook na de sluitingsdatum, blijft inspireren om duurzame keuzes te maken.

In een reeks interviews gaan we in gesprek met inspirerende mensen en organisaties die zich inzetten voor duurzaamheid in de museumsector, en die een bijdrage leveren aan ACTIE als Cultuur. We trappen af met Lotte de Jong van ruimtelijk ontwerpbureau STUDIO &lotte. Eerder publiceerde zij een handvatendocument voor museumcollega’s, ontwerpers en alle anderen in de hele culturele sector: “Ik voelde een verantwoordelijkheid om mijn kennis te delen.”

Verdwaald geraakt in het financieringsmoeras? Je bent niet de enige die tegen moeilijkheden aanloopt in de zoektocht naar een geschikte financiering. De Museum Financieringswijzer helpt je bij het vinden van relevante subsidies en leningen voor jouw museum. Op basis van jouw ambitie, locatie en situatie vind je een overzicht van actuele en aankomende financieringsmogelijkheden op het gebied van duurzaamheid en digitalisering.

De Milieubarometer is een online duurzaamheidsmonitor en maakt de milieu- en CO2-impact van jouw museum eenvoudig en snel zichtbaar. In één oogopslag zie je welke aspecten het zwaarst wegen en op welke punten je kan besparen. De Museumvereniging biedt haar leden korting aan op een start abonnement van de Milieubarometer.

Digitalisering en verduurzaming vormen twee van de grootste maatschappelijke en economische veranderingen van deze tijd en bieden kansen voor een welvarende, innovatieve en duurzame economie en samenleving. Deze twin transitions kunnen elkaar versterken maar vinden elkaar nog te weinig. Daarom geeft dit actieplan van het kabinet invulling aan de motie van het lid Kathmann over een integraal plan voor duurzame digitalisering.

De toenemende aandacht voor klimaatverandering en maatschappelijke verantwoordelijkheid vraagt ook om meer transparantie. De nieuwe Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) biedt het nieuwe wettelijke kader voor duurzaamheidsverslaglegging voor grote bedrijven en organisaties. Benieuwd wat dit voor jouw museum betekent? In dit artikel geven we je een 10-stappenplan om je goed voor te bereiden.

Bedrijven en maatschappelijke instellingen moeten voor hun activiteiten en gebouwen energie besparen en de uitstoot van CO2 verminderen. Dit is een verplichting. Met de Wetchecker energiebesparing check je welke wettelijke verplichtingen er voor jouw museum of gebouw zijn. 

Om handvatten te bieden om consumptiestromen (en dus ook de afvalstromen) te verminderen is de menukaart samengesteld. Deze menukaart gaat over facilitaire diensten en bijbehorende producten. Dit zijn alle ondersteunende diensten die een bedrijf nodig heeft om de kernwerkzaamheden uit te voeren.

De Duurzaamheidsladder Evenementen (DLE) is een hulpmiddel om evenementen duurzaam en inclusief te maken. Deze eerste versie is ontwikkeld door Green Events Nederland, samen met (kennis) partners.

Is jouw museum klaar voor een duurzame toekomst? Op deze menukaart vind je inspiratie voor het verduurzamen van jouw museumgebouw en bijgebouwen. Bekijk en vergelijk alle mogelijkheden.

De Toolkit Duurzaam Erfgoed biedt zicht op technieken, materialen en inzichten omtrent verantwoorde duurzaamheidsmaatregelen bij beschermde monumenten. Een handig keuzemenu leidt tot een concrete handleiding per situatie.

Deb.nl helpt leden van de Museumvereniging kosteloos met het nemen van energiebesparende maatregelen én te voldoen aan de informatieplicht energiebesparing. Wat kàn en wat móet is per museum anders. Ook als je niet aan de energiebesparingsplicht dient te voldoen, is energie besparen natuurlijk wél verstandig. Met ruim 150 kansen voor (energie)besparingsmaatregelen biedt deb.nl praktische ondersteuning en inzichten om concreet werk te maken van energiebesparing.

Het is een gegeven dat je als museum veel energie verbruikt. Hoe kun je dit zoveel mogelijk beperken en zo duurzaam mogelijk aanpakken? DYSECO heeft een whitepaper uitgewerkt om een optimaal klimaat in je museum te realiseren met minder energie.

De stijgende energieprijzen raken ons allemaal: dus ook musea. Daarom is het verstandig om je energiezaken eens grondig onder de loep te nemen. EnergieLive biedt leden van de Museumvereniging toegang tot Het Cultuurcollectief, en is beschikbaar om je energiedossier vrijblijvend te evalueren.

Meer te weten komen? Neem contact op met Gitte Vervoorn. Zij is te bereiken via info@energielive.nl en 020-7163517.

Van de meeste constructies in historische gebouwen is inmiddels ​bekend hoe deze het beste kunnen worden verduurzaamd en wat ​hierbij de aandachtspunten zijn. Goed om deze kennis te bundelen ​en beschikbaar te maken. De gemeenten Arnhem, Ede en Rheden hebben daarom gewerkt ​aan Een warme jas. Over het mooi en goed verduurzamen van ​oude huizen. In dit detailboek staat een omvangrijke reeks ​bouwkundige details.

De laatste editie van Museum International nummer brengt een scala aan interpretaties en antwoorden samen en erkent dat duurzaamheid een multidimensionaal en vaak betwist begrip is. Dit dubbele nummer biedt een momentopname van de innovatieve denkwijzen, ervaringen en praktijken die de gemoederen bezighouden van academici, vakmensen, managers en gastgemeenschappen van musea.

In onze kennisbank houden we een overzicht bij van alle belangrijke wet- en regelgeving voor musea op het gebied van duurzaamheid.

Maak duurzaamheid één van de speerpunten van het meerjarenbeleid van jouw museum en betrek verschillende afdelingen en collega’s bij de plannen zodat meer mensen zich onderdeel van de uitdaging én van de oplossing voelen. Bied je personeel trainingen over duurzaamheid aan, en een plek om kennis uit te wisselen en van elkaar leren.

De monumentensector wil verduurzamen en daarmee een belangrijke bijdrage leveren aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs. De verduurzaming van monumenten is niet alleen noodzakelijk om de klimaatdoelstellingen te halen, maar is ook essentieel om het gebruik en daarmee de instandhouding van monumenten, ook bij toenemende energiekosten, in de toekomst aantrekkelijk te houden.

Op deze site is te lezen wat de deelnemers aan de Routekaart bedenken, organiseren of onderzoeken om de verduurzaming van monumenten te bevorderen.

Alles wat je moet weten om GROENN te worden. Kies een thema en vind daar artikelen, tools, tips & leveranciers die bijdragen aan de verduurzaming van evenementen.

Deze vierdelige podcast van FARO focust op de klimaatproblematiek. Drie experts zitten aan tafel en delen hun ideeën, inzichten en ervaringen en illustreren op welke manier musea een rol spelen binnen deze problematiek en in de maatschappij.

In deze podcastaflevering van de Museoloog pleiten Chris Julien en Maurice Seleky voor een Cultuurberaad Klimaat waarin de vraag wordt gesteld wat de rol is van kunst en cultuur in de ecologische en klimaatcrisis.

De Creative Climate Leadership Podcast bevat 6 afleveringen met opmerkelijke verhalen van personen die radicale en transformerende projecten leiden in muziek, film, musea, de academische wereld, activisme, technologie, design en podiumkunsten over de hele wereld.

In deze podcast bespreekt ICOM wat sustainable development betekent en hoe dat gerelateerd is aan de Sustainable Development Goals (SDGs). Inspirerende museale voorbeelden worden hierin aangehaald.

Platform Klimaat en Erfgoed interviewde zes erfgoedexperts over de gevolgen van klimaatverandering voor erfgoed, en vervolgens gebundeld in een publicatie met een voorwoord van het Climate Heritage Network.

De inhoud toont hoe experts uit het Nederlandse erfgoedveld én op Europees niveau zich verhouden tot klimaatverandering. Ze maken zich zorgen, maar zijn soms ook optimistisch en zoeken oplossingen. De experts vertellen over hun persoonlijke drijfveren en hun zoektocht naar een nieuwe omgang met erfgoed in een veranderend klimaat.

Twee op de drie ondervraagde Nederlanders vindt dat de culturele sector duurzamer moet worden. Dit blijkt uit nieuw onderzoek in opdracht van de Boekmanstichting. Het rapport Public Perceptions of Dutch Cultural Institutions laat zien wat mensen belangrijk vinden aan de culturele sector en welke rol de sector in verduurzaming moet spelen.

Hoe ziet een ‘ideale’ groene kunstsector eruit? Hoe kunnen we een gezamenlijk groen cultuurbeleid creëren om een holistisch standpunt te bereiken over de essentiële intersectie tussen eerlijkheid, klimaatrechtvaardigheid en gelijkheid? Het International network for contemporary performing arts bracht een rapport uit met hun visie op deze vraagstukken.

Digitaal werken kan bijdragen aan verduurzaming. Tijdens deze Lunch & Learn van DEN op 13 januari komen mooie voorbeelden aan bod die de samenhang tussen digitaal en duurzaamheid laten zien. Natuurlijk om je te inspireren om zelf aan de slag te gaan!

Op 30 januari organiseert de Museumvereniging in samenwerking met Social Handprint een online kennissessie waarin we je laagdrempelig meenemen in de Sustainable Development Goals (SDGs), om te begrijpen waarom je dit inzichtelijk wilt maken voor jouw museum. Daarna gaan we praktisch samen kijken hoe je de Social Handprint invult en waarvoor je de tool kan gebruiken.

Deze 13 februari organiseert de Museumvereniging in samenwerking met Stichting Stimular een online kennissessie waarin we je laagdrempelig meenemen in de CO2-voetafdruk en emissies, om te begrijpen waarom je dit inzichtelijk wilt maken voor jouw museum. Daarna gaan we praktisch samen kijken hoe je de Milieubarometer invult.

Green Museums Summit is een online jaarlijks tweedaags congres. Tijdens deze twee dagen komen er allerlei inspirerende sprekers wereldwijd aan het woord ter inspiratie en kennisdeling op het brede onderwerp van duurzaamheid.