Donderdag 16 mei presenteerden de partijen PVV, NSC, BBB en VVD een hoofdlijnenakkoord. Ook de Museumvereniging heeft naar het akkoord gekeken om te onderzoeken wat dit betekent voor de museum- en cultuursector.
Hoewel er in het hoofdlijnenakkoord geen directe bezuiniging op het cultuurbudget wordt aangekondigd, gaan de plannen in dit akkoord de cultuursector én veel kiezers (financieel) pijn doen. Musea worden niet expliciet genoemd. In de financiële bijlage staat echter wél dat het lage btw-tarief van 9% voor ‘culturele goederen en diensten’ (met uitzondering van bioscopen en dagrecreatie) wordt afgeschaft en in 2026 naar 21% gaat. Normaal gesproken vallen musea onder ‘dagrecreatie’, maar op 24 mei kregen wij het bericht dat musea wél onder het hoge btw-tarief gaan vallen. Wij vinden het lastig uit te leggen dat je een dagje naar het Spoorwegmuseum of NEMO meer belast zou worden dan een dagje naar de Efteling en hebben deze vraag voorgelegd aan de partijen.
Toegankelijkheid onder druk
Uit onderzoek weten we dat hogere prijzen een drempel zijn voor veel mensen om een museum te bezoeken. De verhoging van het btw-tarief zet daarom de toegankelijkheid en betaalbaarheid van kunst en cultuur voor het publiek onder druk. Daarnaast weten we ook dat cultuur de samenleving heel veel oplevert, zowel economisch als maatschappelijk. Deze maatregel zou heel onverstandig zijn.
De discussie rondom de btw-verhoging komt niet geheel als een verrassing, deze hing al een aantal jaar in de lucht. Zo is er in 2023 in opdracht van het Ministerie van Financiën onderzoek gedaan of dit lage btw-tarief voor musea wel effect heeft. Hieruit bleek dat het wel degelijk een positieve impact heeft op de toegankelijkheid voor mensen met een laag inkomen. Deze groep wordt met deze btw-verhoging het meest geraakt, vooral omdat er niets tegenover staat. Daarnaast is uit onderzoek gebleken dat musea 3,3% minder bezoekers krijgen bij een hoger btw-tarief. Daarmee snijdt de overheid zichzelf met deze bezuiniging in de vingers, omdat de inkomsten sector breed terug zullen lopen en daarmee ook de inkomsten voor de overheid. Dit staat nog los van alle economische en maatschappelijke opbrengsten die hiermee verloren gaan. Op onze website staat een overzicht met onze standpunten voor de belangenbehartiging van de sector.
Bezuinigingen
Naast deze dreigende btw-verhoging, staan er nog meer ‘taakstellende bezuinigingen’ aangekondigd, waarvan de grootte van de impact voor musea niet meteen te overzien is.
Dit betreft onder andere:
- Een algemene bezuiniging van 1 miljard euro op subsidieposten bij de ministeries, zoals het afschaffen van initiatieven rondom ‘gezonde leefstijl, inclusiviteit, participatie en medezeggenschap’.
- Beperking van de giftenaftrek, wat effect heeft op particuliere schenkingen aan musea.
- Verhoging van de kansspelbelasting van 30,5 % naar 37,8 %. Dit raakt de loterijen die geld aan musea geven.
- Tenslotte zijn er in het akkoord bezuinigingen aangekondigd op sectoren waarmee de culturele sector veel samenwerkt, bijvoorbeeld de wetenschap, internationalisering en het onderwijs.
We vinden het van groot belang om als cultuursector te blijven samenwerken. We stemmen voortdurend af binnen de Federatie Cultuur, de Taskforce en met Kunsten ‘92. Daarnaast zoeken we contact met andere partijen die door de maatregelen getroffen worden, zoals de sportkoepels (ook sportwedstrijden worden geraakt door de btw-verhoging) en werken we samen met Gastvrij Nederland binnen MKB-Nederland.
Veel zal afhangen van wie de nieuwe minister of staatssecretaris gaat worden en of er specifiek iemand voor cultuur zal worden benoemd. Het hoofdlijnenakkoord stelt ons op geen enkele manier gerust en we houden de uitwerking ervan goed in de gaten.
Vera Carasso
Directeur
Hier vind je het hoofdlijnenakkoord en de budgettaire bijlage:
