Museums, Health & Wellbeing Summit: best practices

Op 28 en 29 januari 2025 vond de Museums, Health & Well-Being Summit plaats, georganiseerd door MuseumNext, met inspirerende presentaties en praktische adviezen van ervaren specialisten die wereldwijd actief zijn op het gebied van welzijn in musea.

Open Therapy: MAAT – Museum of Art, Architecture and Technology

Open Therapy is een programma waarin MAAT een brug slaat tussen kunst, psychologie en gemeenschap. Kleine groepen worden regelmatig ontvangen in inspirerende museumruimtes waar psychologen, psychiaters en therapeuten mentale gezondheidszorg aanbieden — van wekelijkse tot maandelijkse sessies.

Open Therapy focust op:

1. Omgeving als therapie: De sessies vinden plaats in esthetische ruimtes die openheid en rust uitstralen, wat bijdraagt aan het therapeutisch proces.
2. Privacy en toegankelijkheid: Hoewel de ruimtes open ogen, wordt privacy gewaarborgd. De sfeer nodigt uit tot vertrouwen en verbondenheid.
3. Multidisciplinair en transdisciplinair denken: Open Therapy stimuleert samenwerking tussen verschillende sectoren: kunstenaars, museumprofessionals en zorgverleners komen samen om nieuwe manieren te ontwikkelen waarop kunst kan bijdragen aan mentale gezondheid.

Doel en relevantie

Het programma heeft als doel om verbondenheid te creëren, stigma rond mentale gezondheid doorbreken en laten zien hoe musea kunnen fungeren als een plek voor dialoog en herstel.

Museum in Your Care Home

Het initiatief Museum in Your Care Home van Tees Valley Museums laat zien hoe musea kunnen bijdragen aan het welzijn van ouderen in zorginstellingen. Door middel van activiteitenpakketten, tastbare objecten en interactieve werkvormen worden herinneringen geactiveerd, gesprekken op gang gebracht en gevoelens van verbondenheid versterkt. Deze aanpak stimuleert cognitieve functies en vermindert gevoelens van eenzaamheid, zelfs bij mensen met dementie. Museale collecties worden zo omgevormd tot hulpmiddelen voor zingeving en sociale interactie. Het project laat zien dat musea niet alleen het verleden bewaren, maar ook actief kunnen bijdragen aan een betere kwaliteit van leven

Visual Thinking Strategies

Musea tonen steeds vaker hun waarde buiten de traditionele culturele context, zoals blijkt uit de samenwerking tussen de National Gallery of Canada en het kinderziekenhuis Children’s Hospital of Eastern Ontario (CHEO). Door middel van Visual Thinking Strategies (VTS) leerden zorgprofessionals beter observeren, communiceren en samenwerken, wat direct bijdraagt aan patiëntgerichte zorg. De VTS-sessies, waarin kunstwerken centraal stonden, boden een veilige, niet-medische ruimte om perspectieven te delen en hiërarchieën te doorbreken. Voor musea die hun maatschappelijke impact willen vergroten, biedt dit soort samenwerkingen een inspirerend voorbeeld. Methoden zoals Visual Thinking Strategies zijn breed inzetbaar, van de zorg tot het bedrijfsleven en tonen aan dat musea ook een krachtig middel zijn om communicatie en samenwerking te verbeteren. Musea kunnen zo uitgroeien tot essentiële partners in de zorgsector.

Praktische tips

Tips voor musea die welzijn willen integreren in hun programmering

1. Leid met het goede voorbeeld
   • Toon als leidinggevende openheid over mentale gezondheid.
   • Normaliseer het gesprek over welzijn op de werkvloer.
   • Maak duidelijk dat medewerkers hun welzijn niet hoeven opofferen voor resultaten.
2. Investeer in duurzame relaties
   • Werk actief samen met lokale zorg- en buurtorganisaties.
   • Wees zichtbaar en betrokken in de wijk – ken je buren, sleutelfiguren en vrijwilligers.
   • Bouw vertrouwen op dat verder gaat dan projectmatige samenwerking.
3. Zoek expertise binnen je netwerk
   • Betrek professionals zoals therapeuten, kunstenaars of lokale zorgverleners bij welzijnsprojecten.
   • Vraag hulp bij organisaties met ervaring, zoals zorginstellingen of in het sociale domein.
   • Werk met ervaren begeleiders bij thema’s die expertise vergen en doelgroepen. Denk aan de slogan ‘’Niets over ons, zonder ons’’ van het VN-verdrag Handicap.
4. Stel mensen centraal, niet alleen de output
   • Herken en waardeer de impact van welzijnsprojecten op sociaal vlak.
   • Focus niet alleen op meetbare resultaten voor financiering, maar op lange termijn verandering.
   • Zorg dat deelnemers, vrijwilligers én personeel baat hebben bij het project.
5. Bereid je goed voor, test en leer bij
   • Start kleinschalig en experimenteel: bijvoorbeeld met koffiemomenten, wandelgroepen of creatieve sessies.
   • Luister actief naar feedback en wees bereid om bij te sturen.
   • Geef ruimte voor fouten en leerprocessen – het welzijn van de community staat altijd voorop.