Dit interview was te lezen in de ledennieuwsbrief van 04-12-2024.
Benieuwd naar de mensen achter de schermen van de museumsector? In onze reeks 3 vragen aan gaan we in gesprek met collega’s uit verschillende musea over hun werk, drijfveren en inzichten. Deze keer maak je kennis met Monique Brinks, Projectmanager Tentoonstellingen & Innovaties bij het Nationaal Militair Museum.
Foto: Monique Brinks en mensen uit Oekraïne die mee hebben gewerkt aan de tentoonstelling ‘War Stories. Ukraine up close’ tijdens de opening.
Kun je iets vertellen over de tentoonstelling ‘War Stories. Ukraine up close’?
Voor het NMM maakte ik een fototentoonstelling over de oorlog in Oekraïne met foto’s van oorlogsfotograaf Eddy van Wessel. Niet per se de gevolgen van die verwoestende oorlog staan centraal, maar de veerkracht van de mensen en hoe ze met elkaar in verbinding blijven. Die beïnvloedde ook dagelijks het maakproces van deze tentoonstelling. iemand begrijpt de foto’s van Eddy beter dan de Oekraïners zelf en dus was het niet meer dan logisch dat het ontwerp ook uit Oekraïne komt. Dit bureau, Amuseum, deed dat met een flink uitgedund personeelsbestand en hun directeur is zelf inmiddels Inlichtingenofficier aan het front. Zijn vrouw Anastasiia Haydekuvich heeft de leiding overgenomen én is projectmanager. Samen met de overgebleven twee mannen (grafisch vormgever Ilia Danko en ruimtelijk vormgever Konstiantyn Romanov) hebben zij in de gebieden rond Kyiv de objecten bij elkaar gezocht die we in de tentoonstelling laten zien; soms met gevaar voor eigen leven.
Hoe ben je te werk gegaan?
Het was lastig om de objecten naar Nederland te halen, onder andere vanwege de sanctiemaatregelen van de EU. Brokstukken van een Russische raket vertellen iets over de impact van de bombardementen maar mogen de grens niet over. Zoom-meetings met het team waren alleen mogelijk alleen als daar stroom was. Downloaden van filmmateriaal lukte niet door de stroomtekorten, dus om films voor de tentoonstelling te editten moest de harde schijf met materiaal mee met een liefdadigheidstransport. En de Oekraïense militaire organisatie, bestaande uit historici, die speciaal was opgericht in 2022 om deze oorlog vast te leggen en die ons hielp met alle contacten, werd opgedoekt omdat Defensie het geld en vooral ook de mannen zelf nodig had aan het front. Het idee voor deze tentoonstelling ontstond toen drie mannen van deze organisatie het NMM bezochten in maart 2023. Een half jaar later bracht ik een tegenbezoek in Kyiv. Het engagement dat ik voel bij dit project is persoonlijk geworden.
Welk museum/welke tentoonstelling staat er nog op je verlanglijstje?
Als je een tentoonstelling gaat maken over een hedendaags conflict, doe het dan in co-creatie met de mensen die in die situatie leven; dus niet óver hen maar mét hen. Een fototentoonstelling over oorlog kun je niet maken zonder ook schokkende beelden te tonen. Dat gaan we niet uit de weg, maar zonder mensen herkenbaar in beeld te brengen en zonder verminkingen te tonen. En met een adviesleeftijd van 12+. Daarnaast hebben we een mentale BHV opgezet voor bezoekers die behoefte hebben te praten over de beelden. Tegelijkertijd is het juist goed denk ik als mensen emoties voelen door deze tentoonstelling en daarover gaan praten. Soms krijgen we de vraag waarom we deze oorlog wel en niet de oorlog in het Midden-Oosten belichten. Die keuze heeft te maken met locatie, tijd en budget. Op 7 oktober 2023 waren we al best ver met dit onderwerp. Beter dit goed en grondig dan twee dingen half. Wellicht pakt een ander museum nu Gaza op, want dat verhaal moet ook verteld worden.